Wracamy do tematu, który opisałam tutaj. Mianowicie kiedy tzw. umowa szkoleniowa (popularnie zwana lojalką) będzie zawierała wadliwe postanowienia. We wcześniejszym artykule na blogu napisałam, że „zwrot kosztów szkoleniowych przez pracownika w razie ustania stosunku pracy przed umówionym terminem dotyczy kosztów poniesionych przez pracodawcę na ten cel z tytułu dodatkowych świadczeń, co wprost wynika z art. 103 [5] Kodeksu pracy. Z treści tego przepisu wnioskować należy, że chodzi o koszty zewnętrzne pracodawcy, a nie o koszty własne”.
Nie znalazłam jednak orzeczenia, które potwierdzałoby mój wniosek, chociaż oczywiście byłam pewna swojej interpretacji. Artykuł pochodzi z września 2016 r., a tymczasem niecałe pół roku temu Sąd Apelacyjny w Gdańsku wydał wyrok, w którym stwierdził, że „Jeżeli w k.p. mowa jest o obowiązku zwrotu przez pracownika kosztów poniesionych przez pracodawcę, to zapis umowny nie może nakładać na pracownika obowiązku zwrotu kosztów, które w rzeczywistości nie zostały przez pracodawcę poniesione, a jedynie ustalono ich wysokość w umowie” (tak: Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 13 grudnia 2017 r., III APa 19/17, LEX nr 2427754).
Stan faktyczny – umowa szkoleniowa
Pracodawca i pracownik związani umową na okres próbny. Pracownik miał pracować na stanowisku maszynisty pojazdu trakcyjnego w pełnym wymiarze czasu pracy. Następnie strony zawarły umowę o podnoszenie kwalifikacji zawodowych. W tym celu pracodawca zobowiązał się skierować pracownika na szkolenie na licencję maszynisty, za który całkowity koszt miał ponieść pracodawca. W treści umowy wskazano (§ 2), że koszt szkolenia wynosi 8.465 zł.
Pozwany zobowiązał się do przepracowania u powoda okresu minimum 3 lat po zakończeniu szkolenia. Pracownik po ukończeniu szkolenia zdał egzamin dla kandydatów na maszynistów ubiegających się o licencję maszynisty.
Po tym fakcie strony zawarły umowę o podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Pracownik zobowiązał się do podniesienia swoich kwalifikacji zawodowych za zgodą pracodawcy, a pracodawca zobowiązał się w tym celu skierować pracownika na szkolenie na świadectwo maszynisty, za które całkowity koszt poniesie pracodawca. W treści umowy wskazano, że pełny koszt szkolenia wynosi łącznie 72.911 zł, w tym część teoretyczna – 9716 zł, część warsztatowa i praca przy rewidencie taboru – 4.800 zł, praca przy czynności maszynisty – 58.395 zł.
Pozwany zobowiązał się do przepracowania u powoda okresu minimum 3 lat po zakończeniu szkolenia.
Zajęcia w trakcie szkolenia teoretycznego prowadzone były przez wykładowców. Wykładowcy będący pracownikami pracodawcy prowadzili zajęcia z kursantami w ramach swoich obowiązków pracowniczych. Nie otrzymali dodatkowego wynagrodzenia. Materiały do nauki dostarczone zostały przez pracodawcę.
Część szkolenia – jazdy praktyczne odbywała się w ten sposób, że maszynista-stażysta pracował na lokomotywie razem z maszynistą. Maszynista-stażysta miał wskazanego maszynistę, z którym miał pracować. Nie był to przydział stały. Maszynista-stażysta pracował z różnymi maszynistami. Maszynista wykonywał swoje obowiązki pracownicze, zaś maszynista-stażysta towarzyszył mu, obserwując jego pracę, ucząc się. Maszynista przekazywał maszyniście-stażyście wiedzę i umiejętności, zarówno odpowiadając na pytania, udzielając wyjaśnień i informacji, a także pokazując wykonywanie czynności.
Za opiekę nad maszynistą-stażystą maszynista nie otrzymywał dodatkowego wynagrodzenia.
W przedmiotowej sprawie powód pracodawca wnosił o zasądzenie kwoty 77.208,36 zł tytułem zwrotu kosztów podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pozwanego pracownika.
Pracodawca żądał zwrotu kosztów przez pracownika, gdyż ten nie przepracował umówionego okresu czasu.
Warunki organizacji szkolenia – ważne dla obowiązku zwrotu kosztów
Sądy obu instancji doszły do przekonania, że szkolenie, w którym uczestniczył pozwany pracownik, nie było organizowane przez podmiot zewnętrzny, odrębną firmę, lecz odbywało się przy wykorzystaniu środków osobowych i rzeczowych pracodawcy. Musi być wydatek na rzecz podmiotu zewnętrznego, lub też co najmniej powstanie kosztów po stronie pracodawcy.
Zdaniem Sądu „W przedmiotowej sprawie, jak wskazano, szkolenie było organizowane i prowadzone przez pracodawcę. Rozważyć zatem należy, czy w związku z organizacją i prowadzeniem szkolenia powód poniósł jakieś wydatki, opłaty, czy koszty. W treści umów zawartych przez strony nie zostały wskazane poszczególne składniki kosztów szkoleń pozwanego, do zwrotu których – jako świadczenia dodatkowego – został zobowiązany pozwany pracownik. Jednakże uznać trzeba, że świadczeniem dodatkowym, do którego zwrotu został zobowiązany pracownik, był koszt szkolenia„.
Sąd stwierdził, iż „Istotnym jest więc ustalenie w sprawie niniejszej, co na ów koszt szkolenia w istocie się składa. Po raz kolejny przy tym należy zauważyć, że wpływ na ustalenie wysokości kosztów szkolenia (a więc – teoretycznie – świadczenia dodatkowego) w sprawie niniejszej ma okoliczność, że szkolenie nie było prowadzone przez podmiot zewnętrzny. W takiej sytuacji koszt szkolenia, w zakresie opłaty za jego przeprowadzenie, równałby się wydatkowi poniesionemu przez pracodawcę (np. opłata czesnego za studia, opłata kosztów kursu lub szkolenia). Jednakże w sprawie niniejszej szkolenie, jak wskazano, było organizowane i prowadzone przez pracodawcę, z wykorzystaniem jego zasobów osobowych, a także – w odniesieniu do taboru – rzeczowych.
Dla ustalenia, jaki był koszt szkolenia, decydujące znaczenie ma, w ocenie sądu, jakie w istocie, faktycznie, koszty z tym związane poniósł powód. Nie chodzi przy tym o kalkulację kosztów szkolenia w oparciu o przedstawione przez powoda zarządzenia; chodzi o rzeczywisty wydatek pozwanego, faktyczny koszt z tym związany„.
W tym zakresie nie jest wystarczające odwołanie się do wewnętrznych uregulowań powoda stanowiących podstawę kalkulacji wartości szkolenia. Ze stanowiska powoda zdaje się bowiem wynikać, że kalkulował koszty szkolenia nie w oparciu o rzeczywiście ponoszone wydatki, lecz z uwzględnieniem np. sytuacji rynkowej.”
Pracodawca winien wykazać rzeczywiste wydatki poniesione, czy faktyczny koszt świadczeń dodatkowych (a więc kosztu szkolenia, zakwaterowania).
Umowa o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych nie daje podstaw do żądania od pracownika zwrotu wynagrodzenia wypłaconego mu za czas urlopu szkoleniowego i czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy w celach szkoleniowych. Postanowienie zobowiązujące pracownika do zwrotu kosztów wynagrodzenia pracownika za czas szkolenia byłoby niezgodne z art. 103 [4] § 2 KP, gdyż byłoby mniej korzystne dla pracownika niż przepisy Kodeksu pracy (por. Ł.Prasołek,(w:) K.Walczak (red.), Kodeks pracy. Komentarz. 2017, Legalis). Musiałoby zostać uznane za nieważne.
Podobna sytuacja zachodzi w odniesieniu do szkolenia w zakresie części warsztatowej i pracy przy rewidencie taboru, określonego w umowie na kwotę 4.800 zł. Pracodawca w tym zakresie nie wykazał poniesienia żadnych kosztów.
Finał sprawy był taki, że pracodawca przegrał sprawę o zwrot kosztów.
Co stanowią przepisy kodeksu pracy o umowie szkoleniowej?
Pracodawca może przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe dodatkowe świadczenia, w szczególności pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie. Zgodnie z art. 103 [5] Kodeksu pracy:
Pracownik podnoszący kwalifikacje zawodowe:
1) który bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia kwalifikacji zawodowych albo przerwie podnoszenie tych kwalifikacji,
2) z którym pracodawca rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy, w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub po jego ukończeniu, w terminie określonym w umowie, o której mowa w art. 103[4], nie dłuższym niż 3 lata,
3) który w okresie wskazanym w pkt 2 rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem, z wyjątkiem wypowiedzenia umowy o pracę z przyczyn określonych w art. 94[3],
4) który w okresie wskazanym w pkt 2 rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 lub art. 94[3], mimo braku przyczyn określonych w tych przepisach
– jest obowiązany do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę na ten cel z tytułu dodatkowych świadczeń, w wysokości proporcjonalnej do okresu zatrudnienia po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub okresu zatrudnienia w czasie ich podnoszenia.
Jaki wniosek?
Jeśli masz tak skonstruowane umowy to należy je poprawić.
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }