Jak w umowie o pracę prawidłowo skonstruować postanowienia dot. utworów – programów komputerowych, aby pracownik programista mógł skorzystać z 50% kosztów uzyskania przychodów?
Interpretacja ogólna Ministra Finansów na temat 50% KUP, w tym w odniesieniu do programisty
15 września 2020 r. Minister Finansów wydał interpretację ogólną (DD3.8201.1.2018) w sprawie zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów do honorarium autorskiego. Interpretacja ta w swoim zamyśle miała na celu wskazanie przesłanek, których spełnienie umożliwia zastosowanie, w tym przez płatnika podatku dochodowego (np. pracodawcę), 50% kosztów uzyskania przychodów w odniesieniu do przychodów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich lub rozporządzania przez twórców tymi prawami.
W interpretacji ogólnej Minister Finansów wskazał ogólne warunki, których spełnienie umożliwia zastosowanie 50-proc. kosztów podatkowych w odniesieniu do przychodów z tytułu umów cywilnoprawnych i umów o pracę w związku z korzystaniem lub rozporządzeniem prawami autorskimi przez twórców. Zastosowanie 50-proc. kosztów jest możliwe wyłącznie w stosunku do wynagrodzenia stanowiącego honorarium autorskie twórcy.
Wniosek nr 1 wynikający z interpretacji ogólnej Ministra Finansów z 15 września 2020 r. (DD3.8201.1.2018) – przesłanki skorzystania z 50% kosztów uzyskania przychodów przez pracowników – programistów są inne niż w przypadku pracowników tworzących utwory inne niż programy komputerowe.
Następcze nabycie majątkowych praw autorskich do utworów pracownika
Kwestie związane z nabyciem autorskich praw majątkowych do utworów pracowniczych reguluje art. 12 i art. 74 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U.2019.1231 t.j. z dnia 2019.07.03 z późn. zm.).
Zasada wynikająca z art. 12 ust. 1 ww. ustawy jest następująca „pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron”. Kluczowe jest sformułowanie „z chwilą przyjęcia”. Zatem aby prawa te przeszły na pracodawcę pracownik musi nimi rozporządzić (przenieść je), musi dostarczyć utwór pracodawcy. Jest to następcze nabycie praw autorskich – z chwilą przyjęcia utworu dochodzi do rozporządzenia majątkowym prawem autorskim. Można powiedzieć, że to pracownik pierw jest właścicielem tych praw, a następnie przenosi je na pracodawcę.
Pierwotne nabycie majątkowych praw autorskich do utworów pracownika
Inaczej jest w przypadku programów komputerowych. Przepis art. 74 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych stanowi bowiem, że prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej. Oznacza to, że majątkowe prawa autorskie do programów komputerowych należą do pracodawcy bez jakiegokolwiek rozporządzenia ze strony pracownika. Jest to pierwotne nabycie majątkowych praw autorskich do utworów. W interpretacji wskazano, że na podstawie tej normy pracodawca programisty nabywa autorskie prawa majątkowe w całości już z chwilą ich powstania. Jest to pierwotne nabycie praw autorskich przez pracodawcę – zatem twórca programu komputerowego nie korzysta z praw autorskich, ani nie rozporządza tymi prawami.
Zastosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów przy programach komputerowych
Przepis art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1509 ze zm.) ustala koszty uzyskania przychodu z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i przez artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami w wysokości 50% uzyskanego przychodu, z zastrzeżeniem ust. 9a.
Minister Finansów zwrócił uwagę, że skoro autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego należą się pracodawcy oznacza to, że programista nie otrzymuje honorarium autorskiego, co wyklucza prawo do zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów do wynagrodzenia programisty. Jak zaznaczono w interpretacji „jednakże, na podstawie powołanego przepisu, kwestia przejścia praw autorskich między programistą a jego pracodawcą może być w umowie o pracę odmiennie uregulowana.”
KUP określa się bowiem m.in. z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami – w wysokości 50% uzyskanego przychodu, co wynika z art. 22 ust. 9 pkt 3 oraz ust. 9b pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1426 i 1291, z późn. zm.). W przypadku programu komputerowego twórca nie rozporządza tym prawem – ono z mocy prawa przechodzi niejako na pracodawcę.
Wniosek 2 – aby można było zastosować 50% KUP musi dojść do rozporządzenia prawem przez twórcę. W przypadku programu komputerowego musi to wynikać z odpowiedniej umowy zawartej przez twórcę.
Odpowiednie postanowienia w ramach umowy o pracę z programistą
W umowie o pracę można postanowić, aby majątkowe prawa autorskie do programu komputerowego stworzonego (współtworzonego) przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługiwały pracownikowi, a nie pracodawcy. W tej sytuacji pracownik przenosząc te prawa na pracodawcę rozporządza nimi.
W związku z powyższym:
1) Umowa o pracę powinna zawierać wyraźne postanowienia, że w ramach obowiązków pracowniczych pracownik tworzy utwory, w tym przypadku programy komputerowe;
2) Umowa o pracę powinna zawierać postanowienia o rozporządzeniu prawami autorskimi przez pracownika (należy również wymienić pola eksploatacji);
3) W umowie o pracę musi być określone (wyodrębnione) honorarium autorskie od wynagrodzenia zasadniczego;
4) Winna być prowadzona ewidencja z której wynika jaki utwór powstał, kiedy został stworzony, w niektórych interpretacjach zaznaczone jest również że ewidencja powinna wskazywać na czas poświęcony na stworzenie utworu. Ewidencja powinna również wskazywać, że pracodawca utwór ten przyjął. Ewidencja będzie zatem umożliwiała ustalenie, czy w danym okresie rozliczeniowym dany pracownik faktycznie stworzył utwory w rozumieniu prawa autorskiego; ustalenie momentu, w którym dany utwór został dostarczony przez pracownika, a co za tym idzie momentu, w którym autorskie prawa majątkowe do danego utworu przejdą na pracodawcę; ustalenie rodzaju stworzonego przez danego pracownika utworu.
Pamiętaj o tym, aby odpowiednio zostało opisane honorarium autorskie. W orzecznictwie zwraca się uwagę, że wielkość tego honorarium musi być jasno określona w dokumentach regulujących treść stosunku pracy. Przy czym, jak to wynika z uzasadnienia wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 lutego 2019 r. (w sprawie II FSK 422/17, opublikowane w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem orzeczenia.nsa.gov.pl) możliwe jest ustalenie procedur obliczenia honorarium.
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }